Betuwespoorlijn

Vanaf de start van het project in 1997 werd een groot deel van Nederland omgewoeld om de aanleg van de Betuwespoorlijn te realiseren. Een 160 km lange goederenspoorlijn van de Maasvlakte bij Rotterdam naar de grens met Duitsland met als doel de Rotterdamse haven via het spoor met het Ruhrgebied te verbinden. Hier sluit de route aan op het Duitse spoorwegnet. Aan Duitse zijde zou het zogenaamde Derde Spoor aangelegd worden. Volgens planning had die verlenging in 2003 gereed moeten zijn. Een nieuwe planning gaat uit van 2026. Tot moment van oplevering wordt een deel van de goederentreinen over de Betuweroute omgeleid via de Brabantroute en de IJsselroute.
De route draagt de naam Betuweroute omdat een groot van het traject door de Betuwe loopt. Voor de Liemers is vooral de uiteindelijk gerealiseerde tunnel bij Angeren – Groessen onder het Pannerdensch Kanaal een belangrijk wapenfeit geworden.

Pannerdens Kanaal

Bij het graven van het Pannerdens Kanaal in 1707 was het oostelijk deel van de Overbetuwe afgesneden. Tussen de oude Neder-Rijnloop en het Pannerdens Kanaal ontstond het Gelders Eiland. Dat bleef nog een eeuw bij de Betuwe horen, maar toen het gebied in 1818 opnieuw werd ingedeeld, kwamen Pannerden, Herwen en Aerdt onder het Hoofdschoutambt (Kanton) Zevenaar te vallen. Sindsdien horen ze dus bestuurlijk onder de Liemers.

Groene Rivier

In 2000 werd met het project Ruimte voor de Rivier gestart, een nieuw uitgangspunt voor de hoogwaterbeschermingsaanpak in het rivierengebied. Naast dijkverbetering is rivierverruiming het uitgangspunt. Het resultaat is dat meer rivierwater geborgen en afgevoerd kan worden.
De Groene Rivier is een brede strook grond die evenwijdig loopt aan het Pannerdens Kanaal tot aan het gemaal Kandia. Bij een hoge waterstand wordt deze Hoogwatergeul ingezet om het water via een andere route dan de rivier af te voeren.

Vistrap gemaal Kandia

Vanuit het Pannerdens Kanaal zwemmen ze via de vispassage naar het Rijnstrangengebied om er te paaien. De vistrap is een betonnen constructie met 27 kamers. In iedere kamer stijgt het waterpeil met 7 centimeter. Als de vis al zigzaggend door alle kamers is gezwommen en de uitzwemopening heeft bereikt, is een hoogteverschil van een kleine 2 meter overbrugd.

Regelwerk Pannerden

Het regelwerk is een betonnen constructie met staanders waar tussen betonnen balken kunnen worden geplaatst. Door meer of minder betonnen balken te plaatsen, wordt de hoeveelheid water die bij hoogwater er doorheen kan stromen, gereguleerd. Op deze wijze is het mogelijk de vaste afvoerverdeling tussen de riviertakken beter te sturen. Door de ligging aan het beginpunt van de Nederlandse delta is dit regelwerk van grote betekenis voor de hoogwaterveiligheid. Op het splitsingspunt van Rijn in Waal en Pannerdens Kanaal stroomt het water in een vaste verhouding van 2/3 naar de Waal en 1/3 naar het Pannerdens Kanaal. Ingrijpen op deze plek is van grote invloed op de rest van het rivierengebied, van het IJsselmeer tot de delta in het westen. 

Lobberdense waard

Aan de zuidzijde langs het zomerbed van het Pannerdens Kanaal liggen op overstromingsvrije terpen twee grote steenfabrieken (Kijfwaard Oost en Kijfwaard West). Tussen de beide steenfabrieken in ligt een klein buurtschap.
Voor het gebied is een ontwikkelingsplan gemaakt met drie belangrijke hoofddoelen. De eerste is de winning, het vermarkten en afvoeren van zand en grind. Het tweede doel is actief bijdragen aan het realiseren van een waterstandverlaging van 11 cm. Als derde wordt genoemd het bijdragen aan de realisatie van 500 ha nieuwe riviergebonden natuur en de ontwikkeling van extensieve recreatieve elementen. Voorwaar nog al wat inspanningen die in ieder geval eind 2027 gerealiseerd moeten zijn.

Pannerdense Kop

Dit splitsingspunt heeft zijn huidige vorm gekregen in 1798 en is zo ingericht dat 1/3 van het Rijnwater via het Pannerdensch Kanaal wordt afgevoerd en 2/3 via de Waal. Deze verdeling is sindsdien ongewijzigd gebleven. Het Pannerdensch Kanaal krijgt verderop de namen Nederrijn en Lek.

Fiets/voetveer

Vroeger werd de veerverbinding vooral gebruikt door arbeiders van de steenfabrieken of door mensen die aan de andere kant van het water op familiebezoek gingen. Tegenwoordig is de veerverbinding vooral in trek bij fietsers en wandelaars. Geen wonder ook, vanaf de pont is er een prachtig uitzicht op de iets stroomafwaarts gelegen Pannerdense Kop, het splitsingspunt Pannerdensch Kanaal – Waal.

Gemaal Oude Rijn

Hoewel de stoommachine sinds 1970 niet meer in werking is, was er toch behoefte de uitwateringssluis als cultuurhistorisch monument in ere te houden. Eigenaar Waterschap Rijn & IJssel en de toenmalige gemeente Rijnwaarden (nu Zevenaar) lieten het grondig restaureren. In 2016 opende het gemaal opnieuw haar deuren, zij het met een nieuwe bestemming als horecagelegenheid, expositieruimte en B&B. In de volksmond is het gemaal beter bekend als ‘Gemaal Bach’. Naar de familie die het generaties lang beheerd heeft. Het machinehuis is het museale onderdeel van het gemaal Oude Rijn. 

Fort Pannerden

Daarnaast moest het fort voorkomen dat het Pannerdens Kanaal zou worden afgedamd, waardoor de Nieuwe Hollandse Waterlinie mogelijk zonder water zou komen te zitten. In het kader van voortschrijdende wapentechniek werden op het fort tussen 1885 en 1890 twee stalen pantserbatterijen gebouwd en schietgaten voor mortieren aangebracht en werd het aangeduid als een pantserfort.  

Hoewel de naam Fort Pannerden doet vermoeden dat het fort in Pannerden ligt, is niets minder waar. Het ligt in Doornenburg. Tot de aanleg van het Pannerdense Kanaal behoorde het gebied waarin fort Pannerden ligt wèl bij Pannerden. Na de aanleg van het kanaal werd dat specifieke gebied wel ‘West-Pannerden’ genoemd.
Fort Pannerden nu biedt voor elk wat wils. Van spannende verhalen en belevingen tot een spectaculair uitzicht over de Waal, Rijn het Pannerdensch Kanaal.